4721 SAYILI TÜRK MEDENİ KANUNU MADDE 166/3 (ANLAŞMALI BOŞANMA)
Anlaşmalı boşanma tarafların boşanma ile ilgili tüm hukuki sonuçlar hakkında anlaşarak, beyanlarını mahkeme huzurunda bizzat bildirmeleri halinde gerçekleşen boşanmaya denir.
Medeni Kanun'un166'ncı maddesi eşlerin anlaşarak boşanabilmelerini öngörmüştür. Kanundaki bu düzenlemede de kanun koyucu, evlilik birliğinin temelinden sarsılması ilkesinden ayrılmamıştır. Sadece bu durum kesin bir karine olarak kabul edilmiş, dolayısıyla, hakime aksinin geçerli olup olmadığını araştırma yetkisi verilmemiştir.
''Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi halinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır'' denildikten sonra anlaşma nedeniyle boşanmaya karar verilebilmesi için aranan şartlar şöyle belirtilmektedir. Bu halde boşanma kararı verilebilmesi için, hakimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hakim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü halinde boşanmaya hükmolunur. Bu halde tarafların ikrarlarının hakimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.
Eşlerin boşanma hususunda anlaşmaları üzerine, boşanmaya karar verebilmesi için aranan şartlar şunlardır:
1-) EVLİLİK BİRLİĞİNİN BİR YIL SÜRMÜŞ OLMASI
Süre evlenme akdinin yapıldığı tarihten itibaren işlenmeye başlar. Bir yıllık bir süre en az (asgari ) süredir. Evliliğin kurulmasından yani evlenme töreninden en az bir yıl geçmedikçe dava yoluyla boşanma isteminde bulunmaya imkan yoktur. Bu sürenin konulmasının sebebi evlenen eşlerin hiç değilse belirli bir süre birlikte yaşayarak birbirlerini tanımalarını sağlamaktır.
2-) EŞLERİN BOŞANMAK ÜZERE BİRLİKTE BAŞVURMALARI YA DA BİR EŞİN AÇTIĞI BOŞANMA DAVASININ DİĞER EŞİN KABUL ETMESİ
Tarafların birlikte mahkemeye başvurmaları ile, eşlerden birinin açtığı davaya diğer eşin katılması arasında fark yoktur. davacı ve davalı birlikte karar alarak veyahut ortak bir dilekçe ile mahkemeye başvurarak anlaşmalı boşanma davası sonucu boşanmayı gerçekleştirebilecekleri gibi, eşlerden birinin usulüne uygun olarak açmış olduğu boşanma davasındaki talepleri diğer eşin kabul etmesi ile de anlaşmalı boşanma gerçekleşebilir. Ez Cümle taraflar birlikte karar alarak ve müşterek bir dilekçe ile mahkemeye başvurarak anlaşmalı boşanma davası açabilirlerken, bir başka ihtimal de eşlerden biri anlaşmalı boşanma veya başka bir boşanma sebebine dayanarak dava açar ve diğer eş bu davayı hâkim huzurunda kabul ederse bu da anlaşmalı boşanma olarak kabul edilir.
3-) HAKİMİN TARAFLARI DİNLEMESİ
Hakim her iki halde de, yani hem eşlerin birlikte başvurmaları hem de bir eşin açtığı davanın değerince kabul edilmesi durumunda da tarafları bizzat dinleyecektir. Hakimin boşanmaya karar verebilmesi için, tarafların iradelerinin serbestçe verilip verilmediğini tespit etmelidir. Bunun için hakim tarafları mutlaka dinlemelidir. Hakim, eşleri bizzat dinleyip iradelerini serbestçe açıkladıklarına kanaat getirmedikçe boşanmaya karar veremez. Taraflar davayı vekilleri vasıtasıyla sürdürseler dahi, hakimin yine de tarafları davet ederek bizzat dinlemesi zorunludur.
4-) HAKİMİN TARAFLARIN BOŞANMANIN MALİ SONUÇLARINA VE ÇOCUKLARIN DURUMUNA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİNİ UYGUN BULMASI (PROTOKOLÜ) ONAYLAMASI
Taraflar sadece boşanma konusunda değil, boşanmanın mali sonuçları ve çocukların durumu konusunda da anlaşmış olmalıdırlar. Taraflar, bu konuları düzenlemek üzere aralarında yapmış oldukları anlaşmayı hakimin incelemesine sunarlar. Bu anlaşma yazılı bir metin halinde düzenlenmiş olabileceği gibi, hakimin huzurunda sözlü olarak da açıklanabilir. Ancak, bu durumda sözlü açıklamanın mahkemede bir tutanağa geçirilerek her iki eş tarafından imzalanması gerekir. Eşlerin anlaşmasıyla boşanmaya karar verebilmesi, sunulan bu anlaşmanın hakim tarafından uygun bulunması şartına bağlanmıştır. Hakim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde bulundurarak, kendisine sunulmuş olan anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişiklikler taraflarca aynen kabul edilmedikçe boşanmaya karar verilemez.
açılacak olan anlaşmalı boşanma davasında hak ve menfaatlerin zarara uğramaması için dava dilekçesinin ve boşanma protokolünün imtina ile hazırlanması son derece önem arz etmektedir.İşbu sebepten söz konusu dava açılmadan ve protokol hazırlanmadan alanında uzman bir avukattan hukuki yardım alınması menfaatinize olacaktır.
Kaynakça:
ÖZTAN, Bilge, Medeni Hukuk'un Temel Kavramları, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara 2011.
AKINTÜRK, Turgut/ ATEŞ KARAMAN, Derya, Türk Medeni Hukuku, İstanbul 2013.