HIRSIZLIK SUÇU 5237 SAYILI TCK MADDE 142
Nitelikli hırsızlık
(1) Hırsızlık suçunun;
a) Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
b) (Mülga: 18/6/2014-6545/62 md.)
c) Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
d) Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
e) Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında,
f) (Mülga: 2/7/2012-6352/82 md.)
İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.(Yargılaması Asliye Ceza Mahkemesinde yapılır)
(2) Suçun;
a) Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
b) Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
c) Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
d) Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,
e) Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
f) Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
g) ( Değişik: 18/6/2014-6545/62 md.) büyük veya küçük baş hayvan hakkında,
h) (Ek: 18/6/2014-6545/62 md.) Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Suçun, bu fıkranın (b) bendinde belirtilen surette, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır. (Yargılaması Asliye Ceza Mahkemesinde yapılır)
(3) Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. (Ağır Ceza Mahkemesi)
(4) (Ek: 6/12/2006 – 5560/6 md.) Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikâyet aranmaz.
(5) (Ek: 18/6/2014-6545/62 md.) Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
- Maddenin ikinci ve üçüncü fıkrasındaki suçların işlendiği hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde CMK'nın 100/3. maddesi uyarınca tutuklama nedeni var sayılabilir.
- Maddenin birinci ve ikinci fıkrasındaki suçla ilgili tutukluluk süresi CMK'nın 102/1. maddesi uyarınca en çok 1 yıldır. Zorunlu hallerde 6 ay daha uzatılabilir. Bu süreye kanun yolunda geçen süre dahil değildir.
- Maddenin ikinci ve üçüncü fıkrasındaki suçlarla ilgili CMK'nın 128. maddesi uyarınca hak, alacak ve diğer malvarlığı değerlerine el konulabilir.
- Maddenin ikinci ve üçüncü fıkrasındaki suçlarla ilgili, kaçak sanığın duruşmaya gelmesini sağlamak amacıyla Türkiye'de bulunan mallarına, hak ve alacaklarına el konulabilir, idaresi için kayyım atanabilir.
-Maddenin birinci fıkrasındaki suç için olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıl, ikinci ve üçüncü fıkrasındaki suç için ise 15 yıldır.
- Bu suçla ilgili zincirleme suç hükümleri uygulanabilir.
- Hırsızlık suçu ile birlikte, konut dokunulmazlığını bozma ve mala zarar verme suçları da işlenir ise, gerçek içtima hükümleri uygulanır ve bu suçlar da şikayete ve uzlaşmaya bağlı olmaktan çıkarlar.
SUÇLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER
Bu suçla korunun hukuki menfaat mülkiyet hakkıdır. Bununla birlikte bu suçla zilyetliğin de korunduğu söylenmelidir. Nitekim TCK m.141/1 zilyedin rızasından söz etmektedir.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI
Suçun Hukuki Konusu: Hırsızlık suçunun maddi konusu başkasına ait taşınır maldır. Koşulları;
1. Taşınır Mal: Taşınır mal, insanın yaşam ve ilişkilerinde herhangi bir gereksinim için kullandıkları taşınabilir şey olarak tanımlanmaktadır. Bu anlamda malın; malvarlığı haklarının konusunu oluşturması, bir değere sahip olması, dış dünya da var olması (fiziki bir yapısı olması) gerekir.
2. Başkasına Ait Olma: Bir taşınır malın başkasına ait olması, o malın mülkiyetinin başkasına ait olması anlamına gelir.
Fail: Bu suçun faili herkes olabilir. Failin sıfatı bu suç bakımından bir özellik göstermez.
Mağdur: Mağdurun sıfatı da bu suç bakımından kural olarak bir özellik göstermez. Suçun mağduru herkes olabilir. Bununla birlikte suçun kişinin malını korumayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak (m. 141/2 a) ve beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı (m.141/2 son) işlenmesi suçun nitelikli halleri arasında yer almaktadır. Kişinin ölümü halinde mağdur mirasçılar olur.
Eylem:
1. Hareket; Hırsızlık suçunun oluşması için taşınır malın (bulunduğu yerden) alınması gerekir. Bir malın zilyedin egemenlik alanından çıkarılıp failin egemenlik alanına sokulmasıyla, alma gerçekleşmiş olur. Burada aranacak failin o mal üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabilecek konuma ulaşmış olmasıdır. Bununla birlikte mağdurun açık ya da örtülü rızası fiili tipik olmaktan çıkarır. Suçun bitmesi failin mal üzerinde egemenlik kurmasına bağlıdır. Fail mağdurdan bağımsız olarak serbestçe, herhangi bir engelle karşılaşmadan mal üzerinde tasarrufta bulunabilecek durumdaysa artık suç tamamlanmıştır.
2. Netice: Hırsızlık suçu şekli bir suçtur. Bu yönüyle neticesi harekete bitişik bir suç olduğu söylenmelidir. Yukarıda açıklanmaya çalışılan anlamda alma ile suç da gerçekleşmiş olur. Ancak bu suça teşebbüsün mümkün olduğu söylenmelidir.
Suça Etki Eden Nedenler:
1.Cezayı Ağırlaştıran Haller
a. TCK m.142/1'de Düzenlenen Haller
-Hırsızlık suçunun kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında işlenmesi.
- Hırsızlık suçunun herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında işlenmesi.
- Hırsızlık suçunun halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında işlenmesi.
- Hırsızlık suçunun bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında işlenmesi.
- Hırsızlık suçunun adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında işlenmesi.
- Hırsızlık suçunun elektrik enerjisi hakkında işlenmesi, (TCK m. 142/2-f bendi 6352 sayılı Kanun ile ilga edilmiştir.)
b. TCK m. 142/2 'de Düzenlenen Haller
- Hırsızlık suçunun kişinin malını korumayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak işlenmesi.
- Hırsızlık suçunun elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle işlenmesi.
- Hırsızlık suçunun doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak işlenmesi.
- Hırsızlık suçunun barınak yerlerinde, sürüde veya açık yerlerde bulunan büyük veya küçük baş hayvan hakkında işlenmesi.
c. TCK m.142/3'te Düzenlenen Hal: Hırsızlık suçunun; sıvı veya gaz halindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi.
d. TCK m. 143'te Düzenlenen Nitelikli Hal: Hırsızlık suçunun geceleyin işlenmesi
2. Cezayı Hafifleten Haller
a. TCK m.144'te Düzenlenen Haller: Hırsızlık suçunun paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde işlenmesi.
- Hırsızlık suçunun bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi.
b. Malın Değerinin Az Olması (m. 145)
c. Kullanma Hırsızlığı (m.146)
d. Zorunluluk Hali (m.147)
SUÇUN HUKUKA AYKIRILIK UNSURU
Hırsızlık suçunda hukuka aykırılık unsuru ile ilgili özellikli bir durum söz konusu değildir. Hırsızlık suçunun tanımında da ifade edildiği üzere taşınır malın zilyedinin rızası olmadan alınması cezalandırıldığına göre ilginin yani zilyedin rızası fiili tipik olmaktan mı, yoksa hukuka aykırı olmaktan mı çıkarır?
Kanaatimizce zilyedin rızasının varlığı tipte düzenlenmiş olduğuna göre artık tipe dahil sayılmalıdır. Bu durumda rızanın varlığı fiili tipe uygun olmaktan çıkar.
SUÇUN MANEVİ UNSURU
Hırsızlık suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Taksirle işlenemez. Failin kendisi veya bir başkasına yarar sağlama özel kastıyla hareket etmiş olması gerekir.
TEŞEBBÜS
Hırsızlık suçu teşebbüse elverişli bir suçtur.
SUÇLULARIN ÇOKLUĞU
Hırsızlık suçu iştirak bakımından bir özellik göstermemektedir.Bu anlamda söz konusu suça her türlü iştirak mümkündür.
SUÇLARIN ÇOKLUĞU
Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunmazlığının ihlali veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikayet aranmaz. TCK m. 141/4.Bu düzenleme karşısında bu suçlarla hırsızlık suçları arasında gerçek içtimai hükümlerinin uygulanması gerekir. Ayrıca eve giren bir hırsız evden bir sürü eşya çalsa, hatta evde bulduğu arabanın anahtarıyla evin önünde park halindeki arabayı da çalsa tek bir hırsızlık suçu işlediği kabul edilir. (fiilin doğal tekliği prensibi).
MUHAKEME
Hırsızlık suçu kural olarak resen kovuşturulur. Bununla birlikte hırsızlık suçunun ''a) paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde, b) Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla'' (m.144) ve ''kullanma hırsızlığı şeklinde işlenmesi'' (m.146) ile ''haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili akraba hakkında'' (m. 167/2) soruşturma ve kovuşturma şikayetin varlığına bağlıdır.
İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
Sanığın telefon etmek için şikayetçiden kısa bir süre için aldığı cep telefonunu iade etmeyerek olay yerinden uzaklaştığının iddia ve kabulü karşısında; zilyetliği tam olarak aktarılmadığından özel tevdi ve teslimden söz edilemeyeceği, bu nedenle sanığın eyleminin hırsızlık suçunu oluşturduğu gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesi, (11. CD., 24.01.2006, E. 2004/3867, K. 2006/90).
Sanığın, yakınana ait kuyumcu dükkanındaki tezgah üzerinden suça konu altın bilekliği el çabukluğu ile alması şeklinde gerçekleşen eylemin 5237 sayılı TCK'nun 142/1-b maddesindeki suçu oluşturduğu gözetilmeden yazılı şekilde hüküm kurulması (6.CD. 24/06/2013, 24854/14800)
Müştekinin satılığa çıkardığı motosikletini müşteri olan sanığa deneme sürüşü yapması amacıyla verdiğinin anlaşılması karşısında; sanığın eyleminin TCK'nın 142/2-d. maddesindeki hırsızlık suçuna uyduğu (13. CD. 14.3.2017, 2015/15809-2017/2494)
İnternet bankacılık şifresini ele geçirerek hesaptan para çekme eylemi bilişim yoluyla hırsızlık suçunu oluşturur. (CGK. 17.11.2009, 2009/11- 193-2009/268).
KAYNAKÇA
ARTUK, M. Emin/ GÖKCEN, Ahmet/ YENİDÜNYA, A. Caner/ Ceza Hukuku Özel Hükümler, 14. Baskı Ankara, 2014, Adalet Yayınevi.
ÖNDER, Ayhan, Ceza Hukuku Dersleri, İstanbul, 1992.
ARTUÇ, Mustafa, Pratik Türk Ceza Kanunu, Dördüncü Baskı, Adalet Yayınevi, 2018.
ÖZBEK, Veli Özer/ KANBUR, Mehmet Nihat/ DOĞAN, Koray/ BACAKSIZ, Pınar/ TEPE, İlker/ BAŞBÜYÜK, İsa/ MERAKLI, Serkan/ Ceza Hukuku Özel Hükümler, 7. Baskı, Mart-2014, Seçkin Yay.