UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL VE TİCARETİ
(5237 SAYILI TCK 188.MADDE)
Madde188- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
(2) Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı fiilinin diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, Türkiye'de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.
(3) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. (Ek cümle: 18/6/2014 - 6545/66 md. ) Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz. (Ağır Ceza Mahkemesi)
(4) (Değişik:27/3/2015-6638/11 md.) a) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması,
b) Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askeri ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi, halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(5) (Değişik : 18/6/2014 -6545/66 md.) Yukarıdaki fıkralarda gösterilen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(6) Üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır. (Ek cümle: 29/6/2005 - 5377/22 md.) Ancak, verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.
(7) Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.(Ağır Ceza Mahkemesi)
(8) Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. (Ağır Ceza Mahkemesi)
1.SUÇLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER
TCK m.188 kapsamında düzenlenen suç tipleri açısından korunun hukuki değerin kamu sağlığı/ genel olduğunu söylemek mümkündür.
2.SUÇUN MADDİ UNSURLARI
A. Suçun Hukuki Konusu:
TCK m. 188'de uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti başlığı altında toplanan tüm suç tipleri için hukuki konuyu ikiye ayırmak gerekmektedir.
TCK m.188/1 ve 3'te düzenlenen suçlar için suçun hukuki konusu uyuşturucu ve uyarıcı maddeler,
TCK m. 188/7'de düzenlenen suç tipi için ise uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan maddedir.
B1. Fail:
TCK m. 188'de uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu kapsamında düzenlenen tüm suçlarla fail herkes olabilir. Bu anlamda TCK m. 188 özgü suç niteliğinde değildir.
Ancak TCK m. 188/8'e göre; bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
B2. Mağdur:
TCK m. 188'de düzenlenen tüm suçlar bakımından mağdur, toplumdur. Burada toplum kavramı içerisinde o toplumu oluşturan her bir bireyin sağlığı da aynı şekilde göz önünde bulundurulduğundan, o toplumu oluşturan herkes bu suçun mağdurudur denilebilir.
C. Eylem:
TCK m. 188 hükmü eylem unsuru açısından değerlendirildiğinde üç farklı suçun aynı maddede düzenlendiği görülmektedir. Bunlar;
TCK m. 188/1: Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç etmek.
TCK m. 188/3: Uyuşturucu veya uyuşturucu maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satmak, satışa arz etmek, başkalarına vermek, sevk etmek, nakletmek, depolamak, satın almak, kabul etmek, bulundurmak.
TCK m. 188/7: Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyiülkeye ithal etmek, imal etmek, satmak, satın almak, sevk etmek, nakletmek, depolamak veya ihraç etmek.
Bu düzenlemelerden hareketle TCK m. 188 kapsamında düzenlenen bu üç suç tipinin de seçimlik ve bağlı hareketli suçlar olduğu söylenebilir.
D. Suça Etki Eden Nedenler:
TCK m. 188 kapsamında düzenlenen üç suç tipi bakımından suça etki eden nedenleri üç grupta toplamak mümkündür. Bunlar;
TCK m. 188'de Düzenlenen Ağırlaştırıcı Nedenler
TCK m. 188/1 ve 3'te düzenlenen suçlar, açısından suçun hukuki konusunun uyuşturucu veya uyarıcı madde olarak eroin, kokain, morfin veya bazmorfin olması (TCK m. 188/4),
TCK m. 188/1 ve 3'te düzenlenen suçlar açısından, söz konusu suçların suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi TCK m. 188/5),
TCK m. 188/1, 3 ve 7'de düzenlenen suçlar açısından, suçun failinin tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi olması (TCK m. 188/8).
TCK m. 188'de Düzenlenen Hafifletici Neden
TCK m. 188/1 ve 3'te düzenlenen suçlar açısından, suçun konusununÜretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde olması (TCK m.188/6)
3. SUÇUN HUKUKA AYKIRILIK UNSURU
TCK m.188 kapsamında düzenlenen suçlar açısından, hukuka aykırılık unsuru konusunda üzerinde durulması gereken husus her üç suç tipinin de resmi makamlarca verilen ruhsat olmadan veya verilen ruhsata aykırı bir şekilde gerçekleştirilmesidir. Bu anlamda TCK m. 188/1, 3 ve 7 'de düzenlenen ve suç teşkil eden eylemler bu ruhsatlara uygun bir şekilde gerçekleştirilirse hukuka aykırı kabul edilmez.
4. SUÇUN MANEVİ UNSURU
TCK m. 188/1, 3 ve 7'de düzenlenen her üç suç tipi de kasten işlenen suçlardandır. Bu suçların taksirle işlenmesi mümkün değildir. Ayrıca her üç suç tipi için de genel kast geçerlidir. Bu nedenle bu suçların olası kastla işlenmesi mümkündür.
5. TEŞEBBÜS
TCK m. 188/1'deki suçta bir uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ithal veya ihraç edilmesinde teşebbüsten bahsetmek mümkündür.
TCK m. 188/3 ve 7 açısından ise; söz konusu fıkralarda düzenlenen satmak, satışa arz etmek, başkasına vermek, sevk etmek, depolamak, kabul etmek, satın almak, bulundurmak gibi eylemler sırf hareket suçlarından sayılıp, hareketin gerçekleşmesiyle netice doğmuş ve suçta tamamlanmış olur. Bu nedenle kural olarak teşebbüse elverişli suçlar olmadıkları söylenebilir.
Ancak icra hareketlerinin bölünebildiği durumlarda suç teşebbüs aşamasından kalmış sayılır.
6. SUÇLULARIN ÇOKLUĞU
TCK m. 188 kapsamında düzenlenen suçlar açısından iştirak kurumu bir özellik arz etmez. Bu suçlara her türlü iştirak hali mümkündür.
7. SUÇLARIN ÇOKLUĞU
Suçların içtimaı konusunda söylenebilecek olan, düzenlenen üç suç tipinin de seçimlik hareketli suçlardan olmaları ve bu seçimlik hareketlerin birliktegerçekleşmesi halinde tek suç varmış gibi hareket edilmesidir. Buna karşın örneğin imal edilen bir uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ülke sınırları içerisinde başka bir yere nakledilmesi veya satılması halinde TCK m.188/1 anlamında uyuşturucu ve uyarıcı madde imali, TCK m.188/3 anlamında da uyuşturucu ve uyarıcı maddenin nakledilmesi veya satılması söz konusu olacağından ve bu iki madde de ayrı suçları içerdiğinden failin her iki suçtan da sorumlu olacağını kabul etmek gerekmektedir. Bunun dışında içtimaa ilişkin genel kurallar geçerlidir.
8. MUHAKEME
TCK m. 188 kapsamında düzenlenen üç suç tipi de takibi şikâyete tabi olmayıp, re'sen kovuşturulan suçlardandır. Bu suçlarda görevli ve yetkili mahkeme, suçun işlendiği yer Ağır Ceza Mahkemeleridir. Ancak TCK m. 188/5 çerçevesinde, birinci ve üçüncü fıkradaki suçlar örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenirse bu durumda görevli ve yetkili mahkeme, CMK m. 250'ye göre suçun işlendiği yerin bağlı bulunduğu özel yetkili Ağır Ceza Mahkemeleridir.
Etkin Pişmanlık
Madde 192 - (1) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına iştirak etmiş olan kişi, resmî makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması hâlinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, resmî makamlar tarafından haber alınmadan önce, bu maddeyi kimden, nerede ve ne zaman temin ettiğini merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz.
(3) Bu suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir.
(4) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi, hakkında kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmaktan dolayı soruşturma başlatılmadan önce resmî makamlara başvurarak tedavi ettirilmesini isterse, cezaya hükmolunmaz.
Bu suçların soruşturma ve kovuşturması, CMK 'nın 150/3. maddesi uyarınca sanığa müdafi atanmadan yapılamaz.
Bu suçların işlendiği hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde CMK'nın 100/3. maddesi uyarınca tutuklama nedeni var sayılabilir.
Bu suçla ilgili tutukluluk süresi CMK'nın 102/2. maddesi uyarınca en çok 2 yıldır. Zorunlu hallerde 3 yıl daha uzatılabilir. Bu süreye kanun yolunda geçen süre dahil değildir.
Bu suçlarla ilgili CMK'nın 128. maddesi uyarınca hak, alacak ve diğer malvarlığı değerlerine el konulabilir.
Bu suçlarla ilgili, kaçak sanığın duruşmaya gelmesini sağlamak amacıyla Türkiye'de bulunan mallarına, hak ve alacaklarına el konulabilir, idaresi için kayyım atanabilir.
Bu suçla ilgili CMK'nın 135. maddesi uyarınca dinleme, kayda alma ve sinyal bilgilerinin değerlendirmesi koruma tedbirine başvurabilir.
Bu suçla ilgili CMK'nın 140. maddesi uyarınca teknik araçlarla izleme, ses veya görüntü kaydı alabilme koruma tedbiri uygulanabilir.
Bu suç için olağan dava zamanaşımı süresi 20 yıldır.
Bu suçla ilgili zincirleme suç hükümleri uygulanabilir.
YAPTIRIM
TCK'nın 188/1. maddesine göre, uyuşturucu ve uyarıcı maddeyi ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kimse,10 yıldan az olmamak üzere hapis ve 20.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Burada hapis cezasının üst sınırı TCK'nın 49/1.maddesi uyarınca 20 yıl, adli para cezasının alt sınırı ise TCK'nın 52. maddesi uyarınca 5 gün adli para cezasıdır. Özellikle adli para cezasının belirlenmesinde, uyuşturucu ve uyarıcı maddenin miktarı dikkate alınmalıdır. 6545 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği 28.06.2014 tarihinden sonra işlenen suçlarda verilecek hapis cezası 20 yıldan 30 yıla kadardır. 25.08.2017 tarihinden sonra işlenen suçlarda da adli para cezasının alt sınırı 2000 gündür.
TCK'nın 188/3. maddesine göre, uyuşturucu ve uyarıcı maddeyi, ruhsatsız ve ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran, kimseler 5 yıldan 15 yıla kadar hapis ve 20.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar. Burada adli para cezasının alt sınırı TCK'nın 52. maddesi uyarınca 5 gündür. 6545 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği 28.06.2014 tarihinden sonra işlenen suçlarda verilecek hapis cezası 10 yıldan 20 yıla kadardır. Anılan tarihten sonra uyuşturucu ve uyarıcı maddenin verildiği kimsenin çocuk olması halinde verilecek ceza 15 yıl ile 20 yıl arasıdır. 25.08.2017 tarihinden sonra işlenen suçlarda da adli para cezasının alt sınırı 1000 gündür.
TCK'nın 188/7. maddesine göre de, uyuşturucu ve uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu ve uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal ve imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kimselere dört yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası verilir. 6545 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği 28.06.2014 tarihinden sonra işlenen suçlarda verilecek hapis cezası 8 yıldan az olamaz. Burada hapis cezasının üst sınırı TCK'nın 49/1.maddesi uyarınca 20 yıl, adli para cezasının alt sınırı ise TCK'nın 52. maddesi uyarınca 5 gündür. 25.08.2017 tarihinden sonra işlenen suçlarda da adli para cezasının alt sınırı 1000 gündür.
Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarında, suç konusu uyuşturucu veya uyarıcı maddenin TCK'nın 54. maddesinin dördüncü fıkrası gereğince müsadere edilmesi gerekir. Zira, uyuşturucu ve uyarıcı madde, “üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç oluşturan eşya “ tanımına girmektedir. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarının işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen eşyalar, “ iyi niyetli üçüncü kişilere ait olmamak koşuluyla“ TCK' nın 54. maddesinin birinci fıkrası gereğince müsadere edilecektir.
İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
Sanığın, oturduğu binanın bodrum karına gizlendiği sırada yakalandığı ve yanındaki poşette suç konusu kokainin, kokain bulaşıklı 8 adet kilitli poşetin ve 1 adet hassas terazinin ele geçirildiği olayda; her ne kadar sanık üzerine atılı uyuşturucu madde ticareti yapma suçunu kabul etmemiş ve bodrum katında gizlenirken yakalanmadığını savunmuş ise de sanığın oturduğu binada uyuşturucu madde satıldığına ve saklandığına dair ihbar alınması, ihbarın doğruluğu hakkında bina ve çevresinde araştırma yapan görevlilerce, binaya bir takım şahısların girip kısa bir süre sonra çıktığının ve ardından şüpheli bir şekilde hızla uzaklaştıklarının tespit edilmesi, alınan ihbara ve kolluk tarafından yapılan araştırmaya istinaden, mahkemece verilen arama kararı ile aynı gün sanığın oturduğu binaya gelinerek gerçekleştirilen arama sırasında , bina içinde bulunan sanığın görevlilere fark edilmemek için bodrum katında gizlenirken yakalanması ve biraz uzağında bulunan poşette suç konusu uyuşturucu madde ile bir adet hassas terazinin ele geçirilmesi, tanık olarak dinlenen tutanak düzenleyicilerin olay tutanağının içeriğinin doğru olduğunu ve sanığı bodrum katında gizlenirken yakalandıklarını beyan etmeleri birlikte değerlendirildiğinde; sanığın üzerine atılı uyuşturucu madde ticareti yapma suçunun sabit olduğunun, suç ve cezadan kurtulmaya yönelik savunmasının gerçeği yansıtmadığının kabulü gerekmektedir. ( CGK. 06.06.2017, 2017/10-219-2017/313)
İnceleme dışında sanık Tolga hakkında yapılan teknik izleme ve fiziki takip sonucunda 10.05.2007 tarihinde Fatih S.'da ve 19.05.2007 tarihinde Ceylan T.'de ele geçirilen esrarla ilgili olarak, bu kişilerin suça konu uyuşturucu maddeyi sanık Serkan B.'dan aldıklarına dair beyanlarının bulunmaması, her iki olaya ilişkin fiziki takip ve kamera görüntü tutanağında da uyuşturucu alışveriş anının görülmediğinin belirtilmesi, soruşturma aşamasında Fatih S.'ın “ şekerci“ lakaplı kişiden, Ceylan T.'nin ise sanıktan farklı tarihlerde satın aldıklarını iddia ettikleri maddelerin ise ele geçmemesi nedeniyle uyuşturucu veya uyarıcı madde olarak kabulünün mümkün olmaması ve sanığın üzerindeki ve evinde yapılan aramada uyuşturucu madde bulunmaması hususları birlikte değerlendirildiğinde; sanığın uyuşturucu madde ticareti yapma suçunu işlediğine dair her türlü şüpheden uzak, kesin ve inandırıcı delil bulunmadığından , beraatine karar verilmesi gerekmektedir. Bu itibarla, yerel mahkeme direnme hükmünün sanığın beraatine karar verilmesi gerekirken, mahkumiyetin karar verilmesi isabetsizliğinden bozulmasına karar verilmelidir.( CGK 1.11.2016, 2013/10-382-2016/400)
Olay yerinde eşkale uyan sanığın görülmesi, sanığın üstünde bulundurduğu kağıda sarılı esrarı görevlilere kendiliğinden teslim etmesi üzerine yapılan kaba üst aramasında sol arka cebinde bir paket içerisinde 25 adet MDMA ve Amfetamin etken maddelerini içeren tabletin ele geçirilmesi, sanığın temadi eden satmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde bulundurma eylemini gerçekleştirdiği şüphesiyle yakalanması nedeniyle suçüstü halinin söz konusu olması ve CMK'nın 90/4,2559 sayılı PVSK'nun Ek 6 ile Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliğinin 8. maddesinin (f) bendindeki “ suçüstü“ halinde karar alınmadan arama yapılabileceğine dair düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde; kolluk görevlilerinin işlenmekte olan bir suçla karşılaşması nedeniyle yetki ve sorumlulukları kapsamında derhal gerekli tedbirleri alarak basit bir kontrol ile sanığın sol arka cebinde bulunan uyarıcı nitelikteki 25 adet tableti ele geçirip el koymalarının hukuka uygun olduğu, bu durumda ayrıca arama kararı alınmasına gerek bulunmadığından hukuka aykırı bir delilden söz edilemeyeceği anlaşıldığından, Özel Daire bozma kararında isabet bulunmamaktadır. (CGK 18.10.2016, 2016/10-57-2016/374)
Kaynakça:
ÖZBEK, Veli Özer/ KANBUR, Mehmet Nihat/ DOĞAN, Koray/ BACAKSIZ, Pınar/ TEPE, İlker/ BAŞBÜYÜK, İsa/ MERAKLI, Serkan/ Ceza Hukuku Özel Hükümler, 7. Baskı, Mart -2014 Seçkin Y.
ARTUÇ, Mustafa, Pratik Türk Ceza Kanunu, Dördüncü Baskı, Kasım- 2018, Adalet Yayınevi