GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇU 5237 SAYILI TCK MADDE 257
Görevi kötüye kullanma
Madde 257- (6086 sayılı Kanunla değişik 1. ve 2. fıkra)
(1)Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir menfaat sağlayan kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir menfaat sağlayan kamu görevlisi üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) (Yürürlükten kaldırılmıştır; 2.7.2012-6352 Sy. Kn.105/5-b; yürürlük tarihi 5.7.2012)
-
Bu suçtan dolayı CMK'nın 100/4. maddesi hükmüne göre, tutuklama kararı verilemez.
-
Bu suç için olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
-
Bu suçla ilgili zincirleme suç hükümleri uygulanabilir
-
4483 sayılı Kanun kapsamındaki failler yönünden soruşturmanın yetkili idari merciden izin alınarak yapılması gerekir.
-
Bu suçla ilgili HAGB tartışılmalıdır.
SUÇLA KORUNAN HUKUKSAL DEĞER
Görevi kötüye kullanma suçuyla kamusal görevlerin düzenli, etkili ve dürüst bir biçimde yerine getirilmesine ilişkin kamusal menfaat korunmaktadır.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI
Fail: Bu suçun faili, kamu görevlisidir.( TCK m.6/1-c). 765 sayılı TCK' dan farklı olarak kamu hizmeti gösteren kişiler de bu suçun faili olabilir. Bu yönüyle suçun özgü suç niteliğinde olduğu söylenmelidir.
Mağdur: Görevi kötüye kullanma suçu kamu idaresinin güvenirliğine ve işleyişine karşı suçlar bölümünde yer aldığından suçun mağdurunun kamu idaresi olduğu söylenebilir. Ancak buradaki mağdurun bazı hallerde suçtan zarar gören olarak anlaşılması daha doğru olacaktır.
Eylem:
1. Hareket: TCK m. 257'de görevi kötüye kullanma olarak nitelenen üç ayrı eylem düzenlenmişti.
-
İcrai hareketle görevi kötüye kullanma (Kamu görevlisinin görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullanması- m. 257/1)
-
İhmali hareketle görevi kötüye kullanma (Kamu görevlisinin görevini yapmakta ihmal veya gecikme göstermesi- 257/2)
-
Çıkar sağlamak suretiyle görevi kötüye kullanma(m.257/3) Ancak görevi kötüye kullanma suçunun bu üçüncü işleniş şekli 6352 sayılı Kanun m.105/5-b bendi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
A. İcrai Hareketle Görevi Kötüye Kullanma (f.1)
-
Bu suç ancak icrai bir hareketle işlenebilir; ihmali bir hareketle işlenemez. İhmali hareketle işlenen görevi kötüye kullanma suçu m.257/2'de düzenlenmiştir.
-
Failin hareketi görev alanına giren bir işleme dair olmalıdır. Bu yönüyle kamu görevlisinin kendi görev alanına girmeyen bir konuda tasarrufta bulunması durumunda diğer unsurların da varlığı halinde ''yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama'' (TCK m.255) oluşur.
-
Suçun hareket unsurunun açıklığa kavuşturulabilmesi için iki husus üzerinde durulmalıdır:
Bir görevin bulunması koşulu
Eylemin hareket unsurunu, failin fiilinin görevinin gereklerine aykırılık oluşturduğuna göre öncelikle failin işlediği fiilin görevine giren bir konuya ilişkin olması zorunludur.
Görevin gereğine aykırılık
Hangisi tasarrufların görevi gereğine aykırılık oluşturduğu kanun, idari düzenlemeler veya talimatlar çerçevesinde belirlenir. O halde görevin bunlarda belirlenen usul ve esaslardan başka bir şekilde ifa edilmesi görevin kötüye kullanılmasını oluşturur.
B. İhmali Hareketle Görevi Kötüye Kullanma(f.2)
-Suçun TCK m.257/2'de düzenlenmiş olan bu şekli seçimlik hareketlidir: Görevin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstermek.
- Buna göre kamu görevlisinin kanun veya nizam gereği yapmakla yükümlü olduğu görevine giren bir işi ihmal etmesi veya geciktirmesi halinde bu suç oluşur. Bu nedenledir ki suçun ihmali bir hareketle işlenebildiği söylenir.
2. Netice: Görevi kötüye kullanma suçunun tamamlanmış sayılması bakımından kamu görevlisinin görevin gereklerine aykırı hareket etmesini yeterli görülmemiş, görevin gereklerine aykırı hareketin ayrıca kişinin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olması ya da kişilere haksız bir menfaat sağlamasını aramıştır.
Suça Etki Eden Nedenler
Suça etki eden herhangi bir düzenleme söz konusu değildir.
SUÇUN HUKUKA AYKIRILIK UNSURU
Görevi kötüye kullanma suçu bakımından herhangi bir hukuka uygunluk sebebi uygulama alanı bulmaz.
SUÇUN MANEVİ UNSURU
Gerekli icrai ve gerekse ihmali hareketle işlenen görevi kötüye kullanma suçunun manevi unsuru kasttır. Genel kast yeterlidir; özel kast aranmaz.
TEŞEBBÜS
TCK m.257'de yer alan görevi kötüye kullanma suçlarının her iki şekline de teşebbüs mümkündür. Kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olunmamış ya da kişilere haksız bir kazanç sağlanmamış ise eylem teşebbüs aşamasında kalmıştır.
SUÇLULARIN ÇOKLUĞU
Bu suç özgü suç olduğundan iştirak bakımından özellik gösterir. Buna göre görevi kötüye kullanma suçundan ancak özel faillik niteliği taşıyan kişi fail olabilir. Bu suçların işlenişine iştirak eden diğer kişiler ise azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulur.
SUÇLARIN ÇOKLUĞU
TCK m. 257 tali (ikincil), yardımcı ve tamamlayıcı bir hükümdür. Dolayısıyla görevin gereklerine aykırılık halinin ayrıca ve özel olarak düzenlendiği bir suç var ise artık bu suça ilişkin hükmün uygulanması gerekir. (asli-tali norm ilişkisi).
Zincirleme suç ve fikri içtima görevi kötüye kullanma suçu bakımından uygulama alanı bulur.
MUHAKEME
Bu suç bakımından kamu görevlisi hakkında kamu davası açılabilmesi, kapsamında oldukları 4483 sayılı MvDKGYHK hükümlerine göre soruşturma izni verilmesine bağlıdır. Bu suçun 1. fıkrasında yer alan suç bakımından Asliye Ceza Mahkemesi, 2. fıkrasında yer alan suç bakımından ise Sulh Ceza Mahkemesi yetkilidir.
İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
Gecikmelerle yatırdığı harç, damga vergisi, değerli kağıt bedelleri ile hiç yatırmadığı katma değer vergisi tutarlarının, 1512 sayılı Yasa uyarınca noter olan sanığın görevinden dolayı tevdi edilmiş olması ve muhafaza ve denetim sorumluluğunun bulunması karşısında atılı eylem, zimmet suçunu oluşturur.(5. CD.,25.06.2009, E.2009/5952, K.2009/8395)
(Belediye başkanı olan sanığın, mağdur lehine mahkeme kararı ile kesinleşen işçi alacağını ödeme imkanı olduğu halde ödetmemek ve muhasebeci sanığın da ödememek şeklindeki) Eylemlerin ihmali davranışla görevi kötüye kullanma suçunu oluşturduğu ve TCK'nın 257/2. maddesinin uygulanması gerektiği gözetilmeden 257/1. madde uyarınca icrai davranışla görevi kötüye kullanma suçundan hüküm kurulması kanuna aykırıdır. (5.CD., 19.1.2017, 2015/13273- 2017/219)
Kaynakça:
ÖZBEK, Veli Özer/ KANBUR, Mehmet Nihat/ DOĞAN, Koray/ BACAKSIZ, Pınar/ TEPE, İlker/ BAŞBÜYÜK, İsa/ MERAKLI, Serkan/ Ceza Hukuku Özel Hükümler, 7. Baskı, Mart -2014 Seçkin Y.
ARTUÇ, Mustafa, Pratik Türk Ceza Kanunu, Dördüncü Baskı, Kasım- 2018, Adalet Yayınevi