ULUSLARARASI SUÇLAR
GÖÇMEN KAÇAKÇILIĞI SUÇU 5237 SAYILI TCK 79. MADDE
1) Doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddi menfaat elde etmek maksadıyla, yasal olmayan yollardan;
a) Bir yabancıyı ülkeye sokan veya ülkede kalmasına imkân sağlayan,
b) Türk vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkmasına imkân sağlayan,
Kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. (Ek cümle: 22/7/2010-6008/6 md; Yürürlüğe giriş tarihi: 25.07.2010) Suç, teşebbüs aşamasında kalmış olsa dahi, tamamlanmış gibi cezaya hükmolunur. (Asliye Ceza Mahkemesi.)
(2) (Ek fıkra: 22/07/2010- 6008/6 md; Yürürlüğe giriş tarihi. 25.07.2010) Suçun, mağdurların;
a) Hayatı bakımından bir tehlike oluşturması,
b) Onur kırıcı bir muameleye maruz bırakılarak işlenmesi, hâlinde, verilecek ceza yarısından üçte ikisine kadar artırılır. (Asliye Ceza Mahkemesi)
(3) Bu suçun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek cezalar yarı oranında artırılır. (Asliye Ceza Mahkemesi)
(4) Bu suçun bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
SUÇLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER
Göçmen kaçakçılığı suçunda korunmak istenen hukuki değer, karma niteliğindedir. Yani göçmen kaçakçılığı, birden fazla hukuki yararın korunmasına yönelik olarak suç haline getirilmiştir.
Kişiye Ait Menfaatler
-
Göçmenlerin vücut bütünlükleri,
-
Göçmenlerin mülkiyet hakları
-
Göçmenlerin haysiyetlerinin dokunulmazlığı ve kişi hürriyetleridir.
Ulusal ve Uluslararası Topluma Ait menfaatler
-
Ulusal kamu düzeni ve kamu ekonomisi ile ilgili devletin egemenlik yetkisi
-
Uluslararası toplum düzenidir.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI
Suçun hukuki konusu:
Göçmen kaçakçılığı suçunun hukuki konusunu iki başlık altında değerlendirmek mümkündür.
-
Göçmen, mülteci, sığınmacı, vatansız statüsündeki kişiler.
-
Bu kişilerin malvarlığı değerleridir.
Fail:Özgü bir suç olmayıp, herkes tarafından işlenebilecek genel bir suçtur.
-
Failin bir kamu görevlisi olması ve kamu görevine ait araç ve gerekçeleri suçta kullanması halinde verilecek ceza artırılır (TCK m. 206).
Mağdur:6008 s. Kanun ile TCK m. 79'da yapılan değişiklikte suçun konusu konumunda olan göçmenler için mağdur ifadesi kullanılmıştır.
Eylem:
1. Hareket-Göçmen kaçakçılığı suçunun maddi unsurunu oluşturan hareketler;
-
Bir yabancıya yasal olmayan yollarla ülkeye sokmak,
-
Bir yabancının yasal olmayan şekilde ülkede kalmasına imkân sağlamak veya
-
Türk vatandaşı veya yabancının yasal olmayan yollarla yurt dışına çıkmasına imkân sağlamaktır.
-
Göçmen kaçakçılığı suçu, hareketin sayısı bakımından seçimlik hareketli bir suçtur. Bu seçimlik hareketlerin birden fazlasını gerçekleştirmesi durumunda da tek bir suç oluşur. Ayrıca, göçmen kaçakçılığı kanuni tanımında, suçu oluşturan fiillerin ne tür yöntemler kullanılarak gerçekleştirileceği konusunda bir özelleştirme yapılmadığı için bu suç serbest hareketli bir suçtur.
2. Netice: Göçmen kaçakçılığı suçu soyut tehlike suçudur.
-
Bir yabancıyı yasal olmayan yollarla ülkeye sokmak bakımından, neticesi harekete bitişik ve ani suç niteliğindedir.
-
Türk vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkmasına imkân sağlamak bakımından, Türk vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkmış olması yani sınırı geçmiş olmasına gerek yoktur. Önemli olan göçmenin yurtdışına imkân sağlayıcı hareketlerin yapılmış olmasıdır.
-
Yabancının yasal olmayan yollardan ülkede kalmasına imkan sağlama bakımından, suç mütemadi suç niteliğine bürünür. Çünkü yasa ülkede kalmaktan söz etmektedir.
O halde bu seçimlik hareket bakımından göçmen kaçakçılığı suçu ne zaman işlenmiş kabul edilecektir?
Göçmen kaçakçılığının bu seçimlik hareketle işlenmesi halinde suç, failin imkana sağlama olarak kabul edebilecek hareketinin başlaması ile tamamlanır, bitme anı ise, göçmenlerin ülkede kalmaya devam etmelerinin sona erdiği andır. Temadinin kesilmesinden sonra, aynı davranışın tekrarlanması halinde yeni bir suç oluşur.
Suça Etki Eden Nedenler:Göçmen kaçakçılığı suçunun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hali daha fazla ceza verilmesini gerektiren suça etki eden hal (nitelikli hal) olarak düzenlenmiştir.
Ancak bu düzenlemenin bir kişinin bir eyleminden dolayı sadece bir kez cezalandırılması anlamını taşıyan ''non bis in idem'' ilkesine uygunluğu tartışmalıdır.
Suçun, mağdurların;
a)Hayatı bakımından tehlike oluşturması,
b)Onur kırıcı bir muameleye maruz bırakılarak işlenmesi halinde, verilecek ceza yarısından üçte ikisine kadar artırılır.
SUÇUN HUKUKA AYKIRILIK UNSURU
Göçmen kaçakçılığı suçunda ''yasal olmayan yollardan'' vurgusu özel olarak yapıldığı için '' hukuka özel aykırılık''durumu söz konusudur.
SUÇUN MANEVİ UNSURU
Göçmen kaçakçılığı suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Genel kast yeterli değildir. Failin doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddi menfaat elde etmek özel kastı ile hareket etmiş olması gereklidir. Suçun olası kastla işlenebilmesi mümkün değildir.
TEŞEBBÜS
6008 s. Kanun ile yapılan değişiklik neticesinde suç bir teşebbüs suçu haline getirilmiştir. Göçmen kaçakçılığının teşebbüs aşamasında kalmış olması halinde, suç tamamlanmış kabul edilecek ve tamamlanmış gibi cezalandırılacaktır.
SUÇLULARIN ÇOKLUĞU
Göçmen kaçakçılığı suçuna iştirakin her türü mümkündür. Maddenin açık düzenlemesi gereği göçmenlerin ülkede yasadışı olarak kalmalarına yardım eden kişi göçmen kaçakçılığı suçuna iştirak etmiş olmaz. Zira bu durum suçun işleniş halidir.
SUÇLARIN ÇOKLUĞU
Failin fiili aynı zamanda başka bir suça vücut vermişse fikri içtima hükümleri uygulanabilir. Örneğin, dolandırıcılık suçu. Birden fazla göçmenin tek bir gemiyle ülkeye sokulması halinde zincirleme suç hükümleri uygulanabilir mi?
6008 s. Kanun ile yapılan değişiklikle göçmenleri bu suçun mağduru olarak kabul edilmiştir. Bu bakımdan birden fazla göçmeni yasa dışı yollarla ülkeye sokan fail, tek bir fiil ile birden fazla kişiye aynı suçu işlemiş olduğundan zincirleme suç hükümlerinin (aynı neviden fikri içtima) uygulanabileceğinin kabulü gerekir.
-
Bu belgede sahtecilik suçları ile göçmen kaçakçılığı suçu arasındaki içtima ilişkisi.
TCK m. 212: '' Sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde hem sahtecilik hem de ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur.''
MUHAKEME
Göçmen kaçakçılığı suçunun soruşturma ve kovuşturması re'sen yapılacak, şikayet şartı aranmayacaktır.
-Bu suçla ilgili tutukluluk süresi CMK'nın 102/1. maddesi uyarınca en çok 1 yıldır. Zorunlu hallerde 6 ay daha uzatılabilir. Bu süreye kanun yolunda geçen süre dahil değildir.
-Bu suçlarla ilgili CMK'nın 128. maddesi uyarınca hak, alacak ve diğer malvarlığı değerlerine el konulabilir.
- Bu suçun bir şirketin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi durumunda CMK’nın 133. maddesi uyarınca Şirkete kayyım atanabilir.
-Bu suçla ilgili CMK'nın 135. maddesi uyarınca dinleme, kayda alma ve sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi koruma tedbirine başvurulabilir.
-Bu suçla ilgili CMK'nın 140. maddesi uyarınca teknik araçlarla izleme, ses veya görüntü kaydı alabilme koruma tedbiri uygulanabilir.
-Bu suçlarla ilgili, kaçak sanığın duruşmaya gelmesini sağlamak amacıyla CMK'nın 248. maddesi uyarınca Türkiye 'de bulunan mallarına, hak ve alacaklarına el konulabilir, idaresi için kayyım atanabilir.
-Göçmen bu suçun mağduru değil konusudur. Bu nedenle göçmen sayısının birden fazla olması halinde zincirleme suç hükümleri uygulanmaz, ancak bu husus temel cezanın belirlenmesinde gözetilir.
-Bu suç için olağan dava zamanaşımı süresi 15 yıldır.
İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
Yunanistan'a gitmek amacıyla yasal olmayan yollardan Türkiye'ye giriş yapan göçmenlerin Türk kara sınırları içerisinde bulunan Tarsus ilçesinde, sınır dışına çıkmadan yakalandıkları anlaşılmakta olup, göçmen kaçakçılığı suçu teşebbüs aşamasında kalmıştır. (CGK. 26.03.2013, 2012/8-1267-2013/107)
Özet:Sanığın, tesadüfen karşılaştığı kaçak göçmenlere aç olmaları nedeniyle yiyecek almaktan başka bir eyleminin bulunmadığına ilişkin savunmasının aksine kanıt bulunmadığından, beraatı yerine, varsayıma dayalı değerlendirmeler ile unsurları oluşmayan göçmen kaçakçılığı suçundan cezalandırılmasına karar verilmesi yasaya aykırıdır. (CGK. 12.5.2009, 2009/8-60-2009/127)
Kaynakça:
ÖZBEK, Veli Özer/ KANBUR, Mehmet Nihat/ DOĞAN, Koray/ BACAKSIZ, Pınar/ TEPE, İlker/ BAŞBÜYÜK, İsa/MERAKLI, Serkan/ Ceza Hukuku Özel Hükümler, 7. Baskı, Mart-2014, Ankara, Seçkin Yayın
ARTUÇ, Mustafa, Pratik Türk Ceza Kanunu, Dördüncü Baskı, Kasım-2018, Ankara, Adalet Yayınevi