İNSAN TİCARETİ SUÇU 5237 SAYILI TCK 80. MADDE
İnsan ticareti
(1)(Değişik: 6/12/2006 – 5560/3 md.) Zorla çalıştırmak, hizmet ettirmek, fuhuş yaptırmak veya esarete tâbi kılmak ya da vücut organlarının verilmesini sağlamak maksadıyla tehdit, baskı, cebir veya şiddet uygulamak, nüfuzu kötüye kullanmak, kandırmak veya kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını elde etmek suretiyle kişileri ülkeye sokan, ülke dışına çıkaran, tedarik eden, kaçıran, bir yerden başka bir yere götüren veya sevk eden ya da barındıran kimseye sekiz yıldan oniki yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adlî para cezası verilir.(Ağır Ceza Mahkemesi)
(2) Birinci fıkrada belirtilen amaçlarla girişilen ve suçu oluşturan fiiller var olduğu takdirde, mağdurun rızası geçersizdir.
(3) Onsekiz yaşını doldurmamış olanların birinci fıkrada belirtilen maksatlarla tedarik edilmeleri, kaçırılmaları, bir yerden diğer bir yere götürülmeleri veya sevk edilmeleri veya barındırılmaları hallerinde suça ait araç fiillerden hiçbirine başvurulmuş olmasa da faile birinci fıkrada belirtilen cezalar verilir.
(4) Bu suçlardan dolayı tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.(Ağır Ceza Mahkemesi)
SUÇLA KORUNAN HUKUKİ DEĞER
İnsan ticareti suçuyla korunan hukuki değer karma niteliktedir. Buna göre; kamu düzeni, insan onuru ve vücut bütünlüğü, genel ahlak, genel sağlık bu suçla korunan başlıca hukuki değerlerdir.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI
Suçun Hukuki Konusu: Suçun hukuki konusu inandır.
Faili:Özgü bir suç olmayıp, herkes tarafından işlenebilecek genel bir suçtur. İnsan ticareti suçundan dolayı tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur (f.3).
Tüzel kişi bu suçun faili olabilir mi?
Tüzel kişiliğin, organlarını oluşturan bireyler haricinde, kendine özgü iradesi olmadığı gibi kendiliğinden nedensel değer taşıyan bir eylem gerçekleştirmesi olanağı da yoktur.Bu açıdan tüzel kişi, suç faili olarak kabul edilmez.
Mağdur: Mağdur açısından herhangi bir özellikli durum yoktur. Herkes bu suçun mağduru olabilir. Mağdur onsekiz yaşından küçük ise tehdit, baskı, cebir, kandırma gibi araç fillere başvurulmuş olmasa bile, suç oluşacaktır. Ancak fail onsekiz yaşından büyük ise suçun oluşması için araç fiillerden en az birisinin varlığı gereklidir.
Eylem:
1. Hareket-İnsan ticareti suçu, hareketin sayısı bakımından seçimlik hareketli bir suçtur. Ancak bu hareketlerden birinin gerçekleştirilmiş olması suçun oluşması için yeterli değildir. Bunlar yanında ''araç fiiller'' olarak nitelendirilebileceğimiz birtakım fiillerinde gerçekleştirilmiş olması gerekir.
Araç fiiller; tehdit, baskı, cebir veya şiddet uygulamak, nüfuzu kötüye kullanmak, kandırmak veya, kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını elde etmektir. Araç fiillerle, mağdurların sözde rızası temin edildikten sonra asıl fiillerin de gerçekleştirilmiş olması gerekir.
Amaç(asıl) filler:ülkeye sokmak veya ülkeden çıkarmak, tedarik etmek, kaçırmak, bir yerden diğer bir yere götürmek, sevk etmek, barındırmak.
Bu hareketlerin mutlaka mağdur üzerinde gerçekleştirilmesi şart olmayıp, mağdur üzerinde gözetim yetkisi bulunan üçüncü kişiler üzerinde gerçekleştirilerek de suçun işlenmesi mümkündür.
2. Netice:İnsan ticareti suçu netice açısından bir özellik arz etmez. Amaç fiiller ortaya çıktığı anda netice doğmuş sayılır. Burada bir hususa dikkat edilmesi gerekir. Seçimlik hareketin karakteri dolayısıyla suç ani suç olarak ya da mütemadi suç olarak ortaya çıkabilir. Örneğin insan ticareti suçu ''ülkeye sokmak'' şeklinde işlenirse suç ani suç niteliği taşırken, ''barındırmak'' şeklinde işlenirse mütemadi suç özelliği taşır.
Suça Etki Eden Nedenler:İnsan ticareti suçu için herhangi bir nitelikli hal öngörülmemiştir.
SUÇUN HUKUKA AYKIRILIK UNSURU
İnsan ticareti suçu bakımından herhangi bir hukuka uygunluk sebebi söz konusu değildir. ''Birinci fıkrada belirtilen amaçlarla girişilen ve suçu oluşturan filler var olduğu takdirde, mağdurun rızası geçersizdir. (f.2)''
SUÇUN MANEVİ UNSURU
İnsan ticareti suçunun manevi unsuru özel kasttır. Failin mağduru zorla çalıştırmak, hizmet ettirmek fuhuş yaptırmak veya esarete tabi kılmak ya da vücut organlarının verilmesini sağlamak maksadıyla maddede belirtilen seçimlik hareketleri gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir. Suçun olası kastla işlenebilmesi mümkün değildir.
TEŞEBBÜS
İnsan ticareti suçuna teşebbüs mümkündür. Bu suç bakımından teşebbüs değerlendirilmesi yaparken;
-
''tedarik etme, kaçırılma, bir yerden diğer bir yere götürme, sevk edilme'' durumunda, bu hareketlerin yapılmasıyla suç tamamlanırken, mütemadi nitelik arz eden ''barındırma'' bakımından, barındırmanın, temadi teşkil edebilecek bir süre devam etmesi gerekecektir.
SUÇLULARIN ÇOKLUĞU
İnsan ticareti suçuna iştirakin her türü mümkündür.
SUÇLARIN ÇOKLUĞU
Bir suç işleme kararı kapsamında birden fazla mağdura karşı aynı fiille işlenmişse zincirleme suç hükümleri uygulanabilir (TCK m.43/2)
Eğer fuhuş amacıyla mağduru ikna eden fail ayrıca mağduru fuhuşa teşvik ederse, bunun yolunu kolaylaştırırsa ya da fuhuş için aracılık eder veya yer temin ederse fuhuş suçundan (m.227) ayrıca cezalandırılması gerekir. Göçmen kaçakçılığı ile başlayan fiilin daha sonra insan ticaretine dönüşmesi halinde gerçek içtima hükümleri uygulanmalı yani fail her iki suçtan dolayı ayrı ayrı cezalandırılmalıdır. Tehdit, cebir ve kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçları, insan ticareti suçu bakımından unsur niteliğine bürünmüşlerdir. Bileşik suç (TCK m.42)
İnsan ticareti suçunun işlenmesi amacıyla belgede sahtecilik suçlarının işlenmesi halinde, TCK m.212: ''Sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde hem sahtecilik hem de ilgili suçtan dolayı ayrı ayrı cezaya hükmolunur.''
MUHAKEME
-
İnsan ticareti suçunun soruşturma ve kovuşturması re'sen yapılacak, şikâyet şartı aranmayacaktır.
-
Bu suçların soruşturma ve kovuşturması, CMK'nın 150/3. maddesi uyarınca sanığa müdafii atanmadan yapılamaz.
-
Bu suçla ilgili tutukluluk süresi CMK'nın 102/2. maddesi uyarınca en çok 2 yıldır. Zorunlu hallerde 3 yıl daha uzatılabilir. Bu süreye kanun yolunda geçen süre dahil değildir.
-
Bu suçlarla ilgili CMK'nın 128. maddesi uyarınca hak, alacak ve diğer malvarlığı değerlerine el konulabilir.
-
Bu suçun bir şirketin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi durumunda CMK’nın 133. maddesi uyarınca Şirkete kayyım atanabilir.
-
Bu suçla ilgili CMK'nın 135. maddesi uyarınca dinleme, kayda alma ve sinyal bilgilerinin değerlendirilmesi koruma tedbirine başvurulabilir.
-
Bu suçla ilgili CMK'nın 140. maddesi uyarınca teknik araçlarla izleme, ses veya görüntü kaydı alabilme koruma tedbiri uygulanabilir.
-
Bu suçlarla ilgili, kaçak sanığın duruşmaya gelmesini sağlamak amacıyla CMK'nın 248. maddesi uyarınca Türkiye 'de bulunan mallarına, hak ve alacaklarına el konulabilir, idaresi için kayyım atanabilir.
-
Bu suç için olağan dava zamanaşımı süresi 15 yıldır.
İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
İhbar üzerine T. Karayolunun 13. Kilometresinde sahil şeridinde kimliksiz ve pasaportsuz yakalanan sanıkların Türkiye'den Avrupa ülkelerine götürülmek üzere araçlara bindirilip Yunanistan'a getirildiklerinden bahisle T.'da indirilmeleri olayında göçmen kaçakçılığı suçunun mağdurları ise de; pasaport veya pasaport yerine geçen geçerli bir belgeleri olmadan yasadışı yollardan Türkiye'ye giriş yapmak suçundan açılan davada göçmen kaçakçılığı suçunun mağduru olarak kabul edilemeyecekleri gözetilerek sanıkların savunmaları alınıp deliller toplandıktan sonra hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde sanıkların savunmaları alınmadan beraatlarına karar verilmesi yasaya aykırıdır. (7.CD.,01.07.2010, E: 2008/9540-K: 2010/10830)
İnsan ticareti suçunun mağdur sayısınca oluştuğu gözetilmeden yazılı şekilde tek suçtan hüküm kurulması aleyhe temyiz bulunmadığından bozma nedeni yapılmamıştır. (8.CD.18.1.2013-2012/28962-2013/1856)
Kaynakça:
ÖZBEK, Veli Özer/ KANBUR, Mehmet Nihat/ DOĞAN, Koray/ BACAKSIZ, Pınar/ TEPE, İlker/ BAŞBÜYÜK, İsa/MERAKLI, Serkan/ Ceza Hukuku Özel Hükümler, 7. Baskı, Mart-2014, Ankara, Seçkin Yayın
ARTUÇ, Mustafa, Pratik Türk Ceza Kanunu, Dördüncü Baskı, Kasım-2018, Ankara, Adalet Yayınevi